Ministerstwo Obrony Narodowej opublikowało projekt rozporządzenia w sprawie orzekania o zdolności do służby wojskowej i trybu postępowania wojskowych komisji lekarskich. Proponowane rozwiązania spowodują zmniejszenie liczby osób uznawanych przez wojskowe komisje lekarskie za niezdolne do służby wojskowej, przy jednoczesnym zachowaniu interesu Sił Zbrojnych. Zaostrzono m.in. wymagania wobec osób z tatuażami.
Konieczność wydania nowych przepisów wykonawczych po niespełna dwóch latach od wejścia w życie poprzednich regulacji (z 7 czerwca 2022 r , poz.. 1243) wynika ze zmiany art. 87 ust. 3 ustawy o obronie Ojczyzny dokonaną w ustawie z 17 sierpnia 2023 r. (Dz. U. z 2023 r. poz. 1872). Resort obrony narodowej tłumaczy to nowymi możliwościami diagnostycznymi, rozwojem wiedzy medycznej oraz zmianami metod leczenia.
Projekt stanowi w dużej mierze powtórzenie dotychczas obowiązujących przepisów zgodnie z którymi określa się grupy orzekania w oparciu o rozróżnienie stanowisk służbowych, funkcji wojskowych oraz rodzaju pełnionej służby, ale z istotnymi zmianami w prawach orzeczniczych.
Wykazy chorób i ułomności uzależnione od stanowiska
W nowych przepisach zalecono, by wojskowe komisje lekarskie orzekały, uwzględniając zajmowane przez żołnierzy stanowiska i funkcje wojskowe. Szczegóły są zawarte w załączniku nr 1 z zaleceniami jakie wykazy chorób i ułomności są kwalifikowane jako zdolny lub niezdolny do służby wojskowej lub z ograniczeniem. Chodzi o stanowiska:
- w jednostkach lub instytucjach, w których przewiduje się wykonywanie skoków spadochronowych z wysokości do 4000 metrów,
- w Żandarmerii Wojskowej,
- w pododdziałach reprezentacyjnych Sił Zbrojnych RP,
- w jednostkach Wojsk Specjalnych,
- w zasięgu działania promieniowania mikrofalowego,
- w warunkach działania prądu elektrycznego,
- pełnionej poza granicami państwa,
- w jednostkach lub instytucjach, w których występują stanowiska służbowe: pilota bezzałogowych statków powietrznych klasy I, operatora sensorów bezzałogowych statków powietrznych klasy I, personelu obsługi bezzałogowych statków powietrznych;
Z kolei załącznik nr 2 obejmuje m.in. stanowiska:
- w składzie personelu latającego, naziemnego personelu lotniczego,
- na okrętach wojennych i innych jednostkach pływających Marynarki Wojennej oraz w jednostkach nadbrzeżnych Marynarki Wojennej,
- w charakterze nurków i płetwonurków.
Członek składu orzekającego może wnieść sprzeciw
Nowością w tym regulacjach jest zgłaszania sprzeciwu wobec projektu orzeczenia komisji lekarskiej, zgodnie z którym członek tej komisji może wnieść na piśmie sprzeciw wobec projektu orzeczenia. Sprzeciw może dotyczyć kwalifikacji schorzeń, ustalenia kategorii zdolności do służby czy związku chorób i śmierci ze służba wojskową.
Lekarz orzecznik, chcąc zgłosić zdanie odrębne, składa wtedy sprzeciw wraz podaniem uzasadnienia. W takim przypadku sprzeciw łącznie z projektem orzeczenia i dokumentacją medyczną przekazywany jest do wojskowej komisji lekarskiej wyższego stopnia, która jest obowiązana zająć stanowisko w sprawie.
Tatuaże niemile widziane w wojsku
Ponadto, w projekcie rozporządzenia resort ON zaproponował zmiany w wykazie chorób lub ułomności. Na przykład osoby posiadające tatuaże twarzy, szyi lub powierzchni dłoniowej ręki i palców ubiegające się o powołanie do służby wojskowej w pododdziałach reprezentacyjnych Sił Zbrojnych należy kwalifikować jako niezdolne do tej służby,
Ponadto zalecono komisji , by kandydatów do zawodowej służby wojskowej, którzy posiadają tatuaże twarzy lub powierzchni przedniej szyi kwalifikować jako niezdolne do służby. Z kolei osoby posiadające tatuaże wyrażające treści powszechnie uznawane za nieakceptowalne wymagają konsultacji psychologicznej i psychiatrycznej. Zaostrzone kryteria wynikają z zapisów Regulaminu ogólnego Żołnierza Wojska Polskiego, wprowadzonego zarządzeniem nr 7 szefa MON z 28 kwietnia 2023 r. Pkt 117 informuje, że „żołnierz występujący w umundurowaniu nie może eksponować w widocznych miejscach tatuaży”. Przepisy te zostało zaostrzone, ponieważ w nowelizacji rozporządzenia z 9 lutego 2017 r. znalazło się zalecenie dla wojskowych komisji lekarskich, że "tatuaże twarzy, szyi i przedramion należy kwalifikować jako szpecące".
Nie mamy dobrych informacji wobec osób posiadających tunele w uszach i piercing na twarzy lub szyi nieusuwalny samodzielnie. W nowych regulacjach zalecono komisji, by osoby ubiegające się o powołanie do zawodowej służby kwalifikowały jako niezdolne. Uszczegółowienie to wynika z zapisów pkt 113 i 118 Regulaminu Ogólnego Żołnierza Wojska Polskiego, zgodnie z którymi wszelkie dopuszczalne ozdoby powinny być możliwe do sprawnego, samodzielnego usunięcia.
Ponadto w projekcie rozporządzenia m.in. zaproponowano, by:
- nie kierować do Żandarmerii Wojskowej osób z bliznami po samouszkodzeniach, a także z nadreaktywnością oskrzeli,
- kwalifikować jako niezdolne do służby osoby z obniżoną ostrością wzroku, przewidzianych do wyznaczenia na stanowiska służbowe w pododdziałach reprezentacyjnych Sił Zbrojnych, pilota bezzałogowych statków powietrznych klasy I, operatora sensorów bezzałogowych statków powietrznych klasy I, personelu obsługi bezzałogowych statków powietrznych oraz w warunkach działania prądu elektrycznego. W poprzedniej wersji rozporządzenia ta grupa została pomięta.
W załączniku nr 2 tego rozporządzenia uwzględniono zmiany postulowane przez lekarzy orzeczników Rejonowe Wojskowej Komisji Lotniczo-Lekarskiej w Warszawie. Doprecyzowano bowiem, że badania okresowe realizowane co 12 miesięcy, dotyczą pilotów statków powietrznych, a nie kandydatów na pilotów oraz zmieniono okres obligatoryjnych badań kontrolnych z 12 na 36 miesięcy w stosunku do osób ubiegających się o powołanie do służby wojskowej oraz kandydatów do służby w jednostkach lub instytucjach w których występują stanowiska służbowe, na których przewiduje się wykonywanie skoków spadochronowych z wysokości powyżej 4000
Proponuje się, aby nowe regulacje weszły w życie następnego dnia po publikacji w Dzienniku Ustaw. R.Ch.